JAK PRZYGOTOWAĆ TRUDNE PODŁOŻE DO MALOWANIA? KROK PO KROKU

Istotnym elementem prac przygotowawczych jest właściwie ocenić podłoże i jego przygotowanie do malowania. Błędy popełnione na tym etapie powodują szereg problemów przy dalszych pracach. Opiszemy krótko, jak dobrze sprawdzić i przygotować różne rodzaje podłoża do właściwego malowania.

W codziennej pracy często bagatelizujemy prace przygotowawcze, używając niezalecanych, a pozornie przyśpieszających pracę rozwiązań technologicznych. Takim przykładem może być mieszanie gruntu z tanią farbą emulsyjną. Tymczasem odpowiednie przygotowanie podłoża to podstawa powodzenia dalszych prac. Błędy na tym etapie powodują problemy z aplikacją, uzyskaniem jednolitej powłoki malarskiej. Mogą także w istotny sposób wpłynąć na trwałość powłoki w trakcie użytkowania.

Rodzaj podłoża: Płyty g-k, płyty cementowe

Co należy sprawdzić?

Stopień przygotowania płyt g-k do malowania. Wykonawcy mają różne przyzwyczajenia i preferencje. Niektórzy wykonują tylko niezbędne łączenia szczelin pomiędzy płytami, inni zaś nakładają na całą powierzchnię płyt warstwę gładzi. W obu przypadkach przygotowanie do malowania ma ujednolicić chłonność płyt oraz ich fakturę w porównaniu z miejscami występowania łączeń między nimi. Równość całej powierzchni, gładkość i jej jednolitość, obecność ewentualnych mikrorys w miejscu łączeń płyt podlegają bezwzględnie dokładnemu sprawdzeniu. W razie konieczności wykonania napraw wszystkie prace naprawcze należy wykonać przed warstwą gruntującą. Od niedawna zauważalnym problemem staje się jakość wykonania powierzchni samej płyty. Niekiedy różne partie produkcyjne różnią się pomiędzy sobą jakością papieru, co przekłada się bezpośrednio na zróżnicowany stopień ich chłonności lub odcień.

Jak przygotować płyty g-k do malowania?

Jeżeli gruntowane mają być płyty, gdzie łączono tylko spojenia, najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest użycie Farby Podkładowej ATLAS. Nakładana w jednej warstwie może nie dać tak równej kolorystyki jak farby nawierzchniowe, jednakże jej zastosowanie ma na celu przygotowanie mocnego podłoża pod farby nawierzchniowe i kolejne malowanie farbą białą lub kolorową wyrówna optycznie powierzchnię.

Przy gruntowaniu płyt pokrytych w całości warstwą gładzi lub tynku należy wykonać czynności opisane powyżej, czyli zagruntować preparatem gruntującym, np. ATLAS opti- Grunt/Uni-Grunt. Ze względu na swoją elastyczność zalecamy użycie kolejnej warstwy podkładowej w postaci farby gruntującej. Zastosowanie pełnego systemu, czyli: płyta g-k – grunt – farba podkładowa – farba nawierzchniowa, zapewni długoletnią trwałość wymalowania oraz wzmocni podłoże na wiele kolejnych warstw farby nawierzchniowej.

Rodzaj podłoża: Tynki cementowo-wapienne, tynki cementowe itp.

Co należy sprawdzić?

W przypadku podłoży tradycyjnych należy sprawdzić równość powierzchni, spoistość wyprawy i poziom jej chropowatości, obecność rys skurczowych oraz wilgotność.

Tynki cementowo-wapienne lub podobne różnią się od struktury gładzi. Należy pamiętać, że wszelkie naprawy i uzupełnienia należy wykonać odpowiednio wcześniej, tak aby zdążyły wyschnąć. Z reguły zaleca się utrzymanie 3-4-tygodniowej przerwy technologicznej pomiędzy aplikacją tynku a nałożeniem farby. Czas ten zależy oczywiście od grubości wyprawy tynkarskiej i warunków, w jakich zachodzi proces wiązania i odparowania wilgoci. W przypadku tynków tradycyjnych poziom chropowatości podłoża jest z reguły znacznie wyższy niż w przypadku gładzi. Farby podkładowe czy nawierzchniowe nie są w stanie wypełnić przestrzeni międzyziarnowych i ujednolicić wyglądu chropowatej powierzchni. Zazwyczaj przy standardowej aplikacji przyjmuje się, że grubość malowanej powłoki po wyschnięciu wynosi 50 – 70 μm. Tak cienka powłoka malarska odwzorowuje powierzchnię chropowatego tynku. Na tym etapie należy rozważyć aplikację gładzi lub pozostawienie powierzchni w stanie zastanym. W przypadku wykonywania lokalnych napraw, gdy powierzchnie naprawiane różnią się znacznie chropowatością od „starego” tynku, nałożenie gładzi staje się obowiązkowe.

Na etapie oględzin podłoży z zapraw tradycyjnych musimy również ocenić występowanie drobnych rys o charakterze skurczowym. Cienka powłoka malarska może nie być w stanie ich trwale pokryć. Aby wyeliminować zagrożenie pojawienia się na powłoce malarskiej siatki mikrospękań, powierzchnię tynku należy przeszpachlować gładzią cementową ATLAS Optimus.

Jak przygotować powłokę tynków do malowania?

Po wykonaniu wszystkich niezbędnych poprawek i wyschnięciu podłoża całą powierzchnię należy zagruntować tak, jak w przypadku gładzi gipsowych. Jeżeli chcemy dodatkowo ujednolicić kolor podłoża (np. w przypadku wykonywania miejscowych napraw wyprawy tynkarskiej), należy zastosować Farbę Podkładową ATLAS. Zastępuje ona jednocześnie gruntowanie podłoża na bazie tradycyjnych preparatów, np. typu ATLAS Uni-Grunt.

Rodzaj podłoża: Gładzie polimerowe

Co należy sprawdzić?

Gładzie polimerowe, np. ATLAS Gips Rapid, różnią się nieco od gładzi mineralnych, przede wszystkim zawartością spoiw, co powoduje niższą nasiąkliwość. Przy nakładaniu mechanicznym ważna jest ocena stopnia ich napowietrzenia, gdyż podczas szlifowania pęcherzyki zawarte w strukturze gładzi będą otwierane – mogą utworzyć się kratery, które ciężko będzie wyrównać farbą nawierzchniową. Żeby uniknąć napowietrzenia gładzi, należy mieszać ją mechanicznie mieszarką wolnoobrotową ze specjalnym mieszadłem do gipsu. Bardzo ważne jest właściwe przygotowanie podłoża pod gładź. Przy malowaniu renowacyjnym, gdy na powłoce leży już kilka warstw farby, może dojść do powstawania pęcherzy, które w pierwszej chwili przypominają napowietrzoną farbę – jest to mylące, ponieważ najczęściej odspaja się warstwa gładzi od głębszych warstw tynku.

Jeśli pojawią się takie przypadki, należy rozważyć potrzebę całkowitego usunięcia starych powłok malarskich, ponieważ nie ma pewności, że po naprawie podłoża nie pojawią się nowe odspojenia. Pewnym rozwiązaniem praktycznym problemu, niedającym jednak 100% gwarancji, jest rozcieńczenie farby nawierzchniowej i pomalowanie powierzchni. Dotyczy to zwłaszcza farb lateksowych, które przy dużej zawartości dyspersji mogą dodatkowo odciągać gładź od powierzchni, ujawniając „słabe miejsca”.

Jak przygotować podłoże z gładzi polimerowej do malowania?

Powierzchnia gładzi powinna być jednolita, bez smug, pęcherzy czy niedoszlifowanych miejsc. Można także zaaplikować bezpośrednio na powierzchnię gładzi warstwę Farby Podkładowej ATLAS. Następnie wykonać miejscowe zaprawki tą samą gładzią i po wyschnięciu i przeszlifowaniu uzupełnić naprawiane miejsca warstwą Farby Podkładowej. Farba podkładowa ma właściwości lekko wypełniające, dlatego też ujednolici powierzchnię z zaprawkami, dając finalnie równe podłoże. Pamiętajmy także, że farba podkładowa ze względu na swoją konstrukcję chemiczną jest wyrobem, który jest w stanie „utrzymać” wiele warstw farby bez pogorszenia przyczepności. Niestety, często stosuje się zamienniki w postaci zwykłych, najczęściej tanich farb, które nie będą w stanie właściwie zabezpieczyć powłoki i po kilku malowaniach renowacyjnych odspoją się miejscowo od podłoża. Weźmy też pod uwagę, że białe farby podkładowe lub nawierzchniowe mogą znacząco różnić się odcieniem od gładzi, dlatego też powłoki mogą różnić się odcieniami, a biała Farba Podkładowa nie musi być w takim samym odcieniu bieli jak gładź polimerowa.

Rodzaj podłoża: Gładź gipsowa

Co należy sprawdzić?

W przypadku nowych gładzi gipsowych należy sprawdzić: równość powierzchni, stopień pylenia podłoża oraz jego chłonność. Na tym etapie prac możliwe są jeszcze znalezienie i likwidacja błędów powstałych w procesie aplikacji gładzi, np. nierówności podłoża, występowania pęcherzyków, miejscowych niedoszlifowań. Stopień pylenia podłoża można sprawdzić, przecierając powierzchnię ręką lub lekko wilgotną gąbką, oceniając ilość zebranego pyłu. Nawet na najlepiej odpylonych podłożach z reguły pozostaje luźna warstwa niezwiązanej z podłożem gładzi. Chłonność podłoża najlepiej ocenić, przejeżdżając po powierzchni gładzi wilgotną gąbką, obserwując szybkość wchłaniania wody i wysychania śladu po zmoczeniu.

Jak przygotować podłoże z gładzi gipsowej do malowania?

Na podłożach wykonanych gładzią gipsową, np. GIPSAR UNI  białą, istotne jest wyrównanie ich chłonności oraz związanie luźnych cząstek pozostałych po szlifowaniu. Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie gruntu, np. ATLAS Uni-Grunt rozcieńczonego w proporcjach 1:3 (1 część gruntu na 3 części wody) lub ATLAS optiGrunt. Grunty można nakładać za pomocą szerokich pędzli lub wałków, można również je aplikować mechanicznie przy użyciu opryskiwaczy. Potem należy sprawdzić, czy grunt wchłonął się równomiernie. Powierzchnia po wyschnięciu nie powinna pylić i w świetle powinna tworzyć matową lub jedwabiście matową powierzchnię, bez wybłyszczeń.

Rodzaj podłoża: Farba emulsyjna/lateksowa w różnych kolorach

Co należy sprawdzić?

Przy malowaniu renowacyjnym ważne jest sprawdzenie stopnia przyczepności podłoża i stopnia połysku. Przyczepność sprawdzamy za pomocą siatki nacięć, natomiast stopień połysku należy ocenić wzrokowo. Często zdarza się malowanie renowacyjne dobrej jakości farb lateksowych słabszymi, np. farbami akrylowymi, co przekłada się na słabe krycie oraz problemy z przyczepnością. Dlatego jeżeli to możliwe, należy używać farb tej samej lub wyższej klasy od już istniejącej.

Jak przygotować powierzchnię farby do malowania?

• Farby emulsyjne/lateksowe – jasne kolory: najczęściej wystarczy umycie ścian i naprawa ubytków. Na tak przygotowaną powierzchnię można nakładać każdy rodzaj farby ATLASA (proFARBA, optiFARBA, ecoFARBA). Jeżeli mamy do czynienia z farbą lateksową w połysku, najlepszym sposobem będzie użycie Farby Podkładowej ATLAS jako warstwy odcinającej i poprawiającej przyczepność dowolnej farby nawierzchniowej.
• Farby emulsyjne/lateksowe – ciemne kolory: przed rozpoczęciem malowania należy umyć i odtłuścić ściany, uzupełnić ewentualne ubytki. Jeżeli kolory renowacyjne są zbliżone do poprzednich, można aplikować farbę bezpośrednio a przygotowane podłoże. Jeżeli kolory znacząco różnią się od siebie, np. w podkładzie kolor jest intensywny lub ciemny, a farba nawierzchniowa jest w kolorze jasnym, to zalecamy użycie warstwy farby podkładowej jako odcięcie i ujednolicenie kolorystyki pod nowy kolor. Użycie Farby Podkładowej ATLAS wyrówna kolorystykę podkładu, zmniejszając ilość warstw farby nawierzchniowej.

Rodzaj podłoża: Farby kredowe/farby klejowe/farby olejne

Co należy sprawdzić?

Przede wszystkim wykonać test chłonności i przyczepności do podłoża (powyżej), natomiast przyczepność według normy EN ISO 2409:2007 należy sprawdzić za pomocą tzw. siatki nacięć. Test przyczepności według normy EN ISO 2409:2007 polega na wykonaniu, za pomocą nożyka do tapet, siatki nacięć na badanej powłoce. Siatkę wykonuje się poprzez przecięcie powłoki malarskiej poziomo i pionowo, tak aby nacięcia stworzyły siatkę kwadratów o boku maks. 3 mm. Siatka powinna mieć do 10 takich kwadratów (w pionie i poziomie). Jeżeli wszystkie kwadraty są spójne i nie odpadają z powłoki, zakłada się, że warstwa farby jest dobrze przyczepna do podłoża. Jeżeli wypadają z siatki nacięć, farba jest słabo przyczepna. Test należy wykonać w kilku miejscach. Część farb klejowych rozpuszcza się w momencie zmycia ich wodą z dodatkiem detergentu, dlatego należy wykonać taką próbę przed decyzją o oczyszczeniu podłoża.

Jak przygotować powierzchnię farby do malowania?

• Farba Kredowa: najlepiej usunąć do właściwego podłoża, np. gładzi/tynku. Farby kredowe są bardzo słabo przyczepne i często po zmoczeniu np. gruntem zaczynają odspajać się od podłoża. Należy podjąć wtedy decyzję, czy pozostawiamy i gruntujemy czy – co bardziej zalecane – usuwamy mechanicznie całą warstwę. Usunięcie takich powłok to sporo pracy do wykonania bez pewności, że farba odejdzie jednolicie na całej powierzchni. Jeżeli mimo oczyszczenia pozostaną ślady po farbie, należy zagruntować je za pomocą jednego z gruntu ATLAS Uni-Grunt/optiGRUNT rozcieńczonych w odpowiednich proporcjach. Można nałożyć także warstwę farby podkładowej w celu sprawdzenia ostatecznej przyczepności do podłoża farb nawierzchniowych.
• Farba Klejowa: tak jak powyżej farby tego typu należy zdjąć, a z powierzchnią postępować jak wyżej.
• Farby Olejne: szczególnie uciążliwe przy próbach przemalowania. Powłoka farb olejnych jest trudno przyczepna, farby emulsyjne nałożone bezpośrednio mogą pękać lub niedostatecznie przylegać do podłoża, znacząco może wydłużyć się czas schnięcia powłoki malarskiej – nawet do kilkunastu godzin. Przygotowanie do malowania powierzchni olejnej będzie sprowadzało się do matowienia podłoża, ewentualnego uzupełniania ubytków. Podłoże z farby olejnej można matowić ręcznie lub mechanicznie, najlepiej przy użyciu najpierw grubego papieru (grubość 60 – 80), a następnie drobnego (grubość 120 – 160). Dobrym rozwiązaniem jest użycie Farby Podkładowej ATLAS, która przez odpowiednią ilość spoiwa bez problemu powinna przylegać do tak przygotowanej powierzchni.

Rodzaj podłoza: Tapety papierowe/tapety z włókna szklanego

Co należy sprawdzić?

Tapety muszą przylegać całkowicie do powierzchni, należy sprawdzić krawędzie i połączenia, a także czy nie powstały na ich powierzchni bąble z powietrza. Tapety z włókna szklanego powinny zostać zagruntowane właściwym i systemowym klejem, użycie do tego celu farby emulsyjnej jest błędem i może powodować problemy z właściwą aplikacją farby nawierzchniowej.

Jak przygotować podłoże do malowania?

Tapety papierowe nie wymagają szczególnych przygotowań. Można na ich powierzchnię nanosić dowolną farbę marki ATLAS. Oczywiście należy dobrać farbę tak, aby spełniała wymagania, np. dotyczące odporności na szorowanie. Malowanie renowacyjne tapet z włókna szklanego nie wymaga szczególnego przygotowania. Przed rozpoczęciem aplikacji należy sprawdzić stan podłoża tapety, tj. czy widoczne są odspojenia, czy istniejąca powłoka farby się nie łuszczy i czy jest jednolita.

Rodzaj podłoża: Powierzchnie zabrudzone/zalane/zatłuszczone

Co należy sprawdzić?

Należy ocenić stopień zabrudzenia i przyczepności powłoki. Często silnie zabrudzone powierzchnie znajdują się w budynkach użyteczności publicznej, ale nie tylko. Może to być także domowa kuchnia lub zalany sufit. Przy zalanych podłożach należy upewnić się, czy zostało zlikwidowane źródło przecieku, a dopiero w drugiej kolejności usuwać skutki zalania. Zalanie na pewno spowoduje uszkodzenie powłoki, którą trzeba będzie usunąć i uzupełnić.

Jak przygotować podłoże do malowania?

Zabrudzenia należy zmyć za pomocą detergentów. Na rynku jest dostępna szeroka gama środków do odtłuszczania powierzchni, także mogą okazać się dużo skuteczniejsze od samej wody z detergentem. Operację zmywania szczególnie przy silnie zatłuszczonych powierzchniach należy powtórzyć, usuwając jak najwięcej tłuszczu i innych zabrudzeń. Przed nałożeniem farby nawierzchniowej całość powinno się przemalować dowolną farbą do izolacji plam. Pozwoli to na ujednolicenie powierzchni i zapewni właściwą przyczepność. Jeżeli powierzchnia była zalana, należy zlikwidować wykwity i – jeżeli to możliwe – usunąć zalaną warstwę. Jeżeli nie ma problemu z przyczepnością, należy użyć farby do izolacji plam.

Uwaga!

Nie zalecamy stosowania zamienników farb do izolacji, np. zwykłych farb olejnych, do których farba nawierzchniowa może się nie przyczepić. Farby białe tego typu mogą także po czasie lub pod wpływem np. wilgoci przebarwić się na żółty odcień, tworząc dodatkową i widoczną plamę.

Artykuł ukazał się w magazynie ATLAS Fachowca, numer 26 grudzień 2016.