WYKONYWANIE TARASU – LEKCJA 4
Wykonywanie tarasu wymaga odpowiedniego przygotowania gdyż taras jest elementem architektonicznym, który powinien być perfekcyjnie zrealizowany. Najmniejszy błąd prędzej czy później doprowadzi do awarii, a także procesów destrukcyjnych w konstrukcji tarasu.
Skutkiem jakiegokolwiek, nawet najmniejszego, błędu projektowego tarasu (nieskorygowanego na etapie wykonawstwa) lub wykonawczego będzie poważne uszkodzenie. To tylko kwestia czasu. Także błędy w eksploatacji (często lekceważone) są przyczyną procesów destrukcyjnych zachodzących w konstrukcji tarasu. Trudno usystematyzować wszystkie błędy popełniane przy projektowaniu, wykonaniu i eksploatacji tarasu, jednak można zauważyć pewną prawidłowość. Błędy w dokumentacji projektowej (lub w podanej technologii) zwykle są powielane na etapie wykonawstwa. Oznacza to zazwyczaj nasilenie procesów destrukcyjnych i konieczność naprawy nierzadko już w pierwszym roku eksploatacji. Czasami naprawa jest niezbędna jeszcze przed rozpoczęciem użytkowania, jeśli proces inwestycyjny jest rozciągnięty w czasie. Wiele błędów jest popełnianych podczas zamiany materiałów lub próby obniżenia kosztów. Zamiana (bezkrytyczna) niektórych materiałów na inne (tańsze) jest główną przyczyną procesów destrukcyjnych. Nie dlatego, że zamieniony materiał jest tańszy, lecz dlatego, że nie spełnia on wymaganych parametrów. Do głównych błędów eksploatacyjnych należy niewykonywanie bieżących przeglądów i napraw (jeżeli są wymagane). Przykładowo, naderwanie obróbki blacharskiej na skutek uszkodzenia mechanicznego może mieć w dłuższym okresie bardzo negatywne skutki. Niekiedy konieczne jest zerwanie ocieplenia ściany pod cokołem.
WYKONANIE TARASU/BALKONU -BŁĘDY PROJEKTOWE I WYKONAWCZE
Na etapie wykonawstwa
- Odstępstwa od poprawnie opracowanego projektu.
- Realizacja niezgodnie z zasadami wiedzy technicznej i warunkami technicznymi.
- Zastosowanie materiałów o obniżonej jakości.
- Niedostateczne rozpoznanie i przygotowanie podłoża.
- Niewystarczające umocowanie i uszczelnienie dylatacji, obróbek blacharskich itp. detali.
- Nieprzestrzeganie reżimów techniczno-technologicznych w przygotowaniu i aplikacji materiałów.
- Ignorowanie atmosferycznych warunków aplikacji, takich jak temperatura, wilgotność itp.
- Skracanie czasów przerw technologicznych, sezonowania i dojrzewania poszczególnych warstw przegrody.
- Dążenie do obniżenia kosztów wykonania przez rezygnację z części warstw systemu, pocienianie warstw i powłok.
- Brak wystarczającego nadzoru i odbiorów robót podlegających zakryciu.
Na etapie eksploatacji
- Przeciążenie elementów konstrukcji.
- Nadmierne przeciążenie balustrad.
- Wtórny montaż urządzeń lub wyposażenia powodujący uszkodzenia warstw przegrody, zwłaszcza izolacji przeciwwodnych.
- Zaniechanie obowiązkowych okresowych kontroli stanu technicznego elementów na zewnątrz budynków.
- Zaniechanie wykonywania bieżących napraw i konserwacji.
Naprawiać czy usuwać?
Kiedy można pozostawić część warstw konstrukcji tarasu, a kiedy konieczne jest wykonanie go od nowa? Należy przede wszystkim kierować się podstawową zasadą, która mówi, że wszystkie warstwy błędnie wykonstruowane, których naprawa jest niemożliwa, trzeba usunąć. Przez naprawę należy tu rozumieć możliwość nadania powierzchni takiej postaci (wymiarów, kształtu, grubości, funkcji itp.), aby spełniała ona wymogi sztuki budowlanej i mogła współpracować z nowymi warstwami konstrukcji.
Brak dylatacji = uszkodzenie płytek
Newralgiczne miejsce: warstwa użytkowa płytek.
Problem: uszkodzenia połaci.
Przyczyna: brak lub zbyt mały rozstaw dylatacji (realizacja niezgodnie z zasadami wiedzy technicznej i warunkami technicznymi).
Rozwiązanie: Wykonywanie tarasu wymaga bezwzględnego zadbania o prawidłowe dylatacje. Jeśli brakuje dylatacji lub jej rozstaw jej zbyt mały, połać poddawana jest intensywnym obciążeniom. Dzieje się tak na skutek oddziałujących na nią sił powstałych z powodu ruchów termicznych. Aby wyobrazić sobie, jakiego rzędu są to siły, załóżmy, że rozstaw dylatacji wynosi 2 m. Dobowa zmiana długości takiego odcinka jastrychu to ok. 1,1 mm (od temperatury +20oC w nocy do temperatury +70oC w słońcu). Gdybyśmy chcieli uniemożliwić zmianę długości, to dla pasa jastrychu o szerokości 1 m i grubości 5 cm trzeba by go obciążyć siłą 84 ton. To siła, którą jastrych oddziałuje na przyległe elementy (np. balustrady pełne), jeśli dylatacja nie jest poprawnie wykonana. Jeżeli popełnimy błąd i dylatacje wykonamy np. co 6 m, to zmiana szerokości szczeliny dylatacyjnej wyniesie 3,3 mm. Rezultat widać na zdjęciu nr 1. Technologia naprawy musi być dostawana do konkretnej sytuacji.
fot 1. Brak dylatacji = uszkodzenie płytek
Złe mocowanie = przecieki
Newralgiczne miejsce: okap.
Problem: uszkodzenia płytek, przecieki.
Przyczyny: wykonywanie tarasu z niestabilne zamocowanymi obróbkami blacharskimi, zbyt głębokie wsunięcie pod płytki, brak przyczepności szlamu do obróbki (nieprzestrzeganie reżimów techniczno-technologicznych w przygotowaniu i aplikacji materiałów). Rezultat widoczny na zdjęciach nr 2 i 3.
Rozwiązanie: zastosowanie systemowych profili okapowanych ATLAS.
fot 2. Złe mocowanie = przecieki1
Fot 3. złe mocowanie = przecieki2
Złe dobranie szlamu = korozja
Newralgiczne miejsce: obróbki.
Problem: korozja.
Przyczyny: złe dobranie hydroizolacji (szlamu), blachy, nieprawidłowe mocowanie (nieprzestrzeganie reżimów techniczno-technologicznych w przygotowaniu i aplikacji materiałów).
Rozwiązanie: W przypadku obróbek przez słowo „system” należy także rozumieć takie dobranie hydroizolacji (szlamu), blachy i sposobu jej mocowania, aby nie doszło do wzajemnego destrukcyjnego oddziaływania, którego konsekwencje widać na zdjęciu nr 4. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie profili systemowych w połączeniu z elastycznym szlamem Woder Duo, który nie oddziałuje korozyjnie na pewne rodzaje blachy.
fot 4. Złe dobranie szlamu = korozja
Bezmyślnie wykonana dylatacja brzegowa = nieszczelność
Newralgiczne miejsce: cokół.
Problem: brak szczelności.
Przyczyna: wadliwe wykonanie dylatacji brzegowej (realizacja niezgodnie z zasadami wiedzy technicznej i warunkami technicznymi).
Rozwiązanie: Na zdjęciu nr 5 widać, że pod jastrychem wykonano izolację międzywarstwową (wannę) ze zgrzewanej membrany dachowej, którą wyciągnięto ponad powierzchnię jastrychu i zamocowano w ścianach. Praktycznie uszczelnienie tego miejsca jest niemożliwe. Jeżeli powierzchnia tarasu ma być szczelna, to styki płyty ze ścianą także muszą być szczelne. A jaki materiał można połączyć z tworzywem sztucznym w sposób absolutnie pewny i szczelny przy takim zamocowaniu membrany? Czym wykończyć, zabezpieczyć, pokryć czy uszczelnić wystający fragment membrany? Jak wykonać szczelną dylatację obwodową w takiej sytuacji? O tym trzeba pomyśleć przed rozpoczęciem robót.
Naprawa tego tarasu możliwa jest jedynie przez:
- zerwanie wszystkich warstw do płyty konstrukcyjnej,
- ponowne wykonanie całej konstrukcji zgodnie z zasadami sztuki budowlanej (i zdrowego rozsądku), w odpowiedniej kolejności robót w strefie cokołowej i zastosowaniu systemowych, kompatybilnych i przemyślanych na etapie projektu rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych.
fot 5. Bezmyślnie wykonana dylatacja brzegowa = nieszczelność
Zła jakość blachy = korozja
Newralgiczne miejsce: blacha powlekana.
Problem: korozja.
Przyczyna: niesprawdzona przed zastosowaniem odporność antykorozyjna obróbki na czynniki atmosferyczne.
Rozwiązanie: Aby uniknąć takich sytuacji (zdjęcie nr 6), należy wcześniej sprawdzić antykorozyjną odporność obróbki. Oficjalnym dokumentem producenta blachy, który podaje parametry, właściwości i zastosowanie, jest deklaracja właściwości użytkowych lub deklaracja zgodności. Często jest tam podana (za pomocą symboli od C1 do C5) kategoria korozyjności środowiska (odpowiednio od bardzo małej do bardzo dużej – PN-EN ISO 12944-2:2001 Farby i lakiery – Ochrona przed korozją konstrukcji stalowych za pomocą ochronnych systemów malarskich – Część 2: Klasyfikacja środowisk), na którą jest odporna blacha. Dotyczy to jednak tylko atmosfery, nic nie mówi natomiast o odporności na inne agresywne czynniki czy media. Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie systemowych profili ATLAS odpornych na tego typu oddziaływania.
fot 6. Zła jakość blachy = korozja
Pustka powietrzna = skropliny
Newralgiczne miejsce: ościeżnice okien i drzwi.
Problem: wypływ skroplin spod ościeżnic i drzwi (zdjęcie nr 7), zawilgocenie w strefach przydrzwiowych. Budynek był ocieplony systemem na styropianie, natomiast balkony były ocieplone z obu stron.
Przyczyna: pustka powietrzna na styku połaci i termoizolacji i związana z tym kondensacja wilgoci (nieprzestrzeganie zasad sztuki budowlanej, indolencja, brak nadzoru).
Rozwiązanie: Pierwotna naprawa polegała na wykonaniu na istniejącej warstwie użytkowej z płytek izolacji ze szlamu i ponownym położeniu płytek. Ponieważ nie przyniosło to oczekiwanego rezultatu, usunięto płytki, wykonano ponownie izolację ze szlamu i położono wykładzinę. Także bez efektu. Dopiero kompleksowa diagnostyka z odkrywkami wykazała obecność pustki powietrznej na styku połaci i termoizolacji zarówno na górze połaci balkonu (zdjęcie nr 8), jak i na jej spodzie.
Fot 7. Pustka powietrzna = skropliny
Fot 8. Pustka powietrzna = skropliny
Wykonywanie tarasu/balkonu -pamiętaj o tym, a unikniesz usterek…
Jest bardzo dużo skutków błędów wykonawczych, które pojawią się podczas prac remontowo – budowlanych na tarasach i balkonach. Do najczęstszych należą: odpadające płytki, pękająca płyta konstrukcyjna, przeciekanie wody do pomieszczeń położonych niżej czy zawilgocenie ścian pomieszczenia sąsiadującego z tarasem. Dlatego tak ważne jest nie tylko prawidłowe zaprojektowanie i wykonanie warstw tarasu, lecz także zastosowanie materiałów dobrej jakości oraz właściwe wykonanie detali. Istotne jest również określenie obciążeń i potencjalnych czynników destrukcyjnych. Jeśli to wszystko weźmiemy pod uwagę podczas budowy lub remontu, unikniemy wielu usterek, które mogą pojawić się podczas użytkowania tarasu.
Literatura (lekcje nr: 1, 2, 3 i 4)
- Außenbeläge. Belagkonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden, ZDB VII.2005
- Richtlinie für Flexmörtel. Definition und Einsatzbereiche. Deutsche Bauchemie e.V. 2001
- Hinweise für Estriche im Freien, Zement-Estriche auf Balkonen und Terrassen. – BEB Merkblatt – VII.1999
- BGR 181: Fußböden in Arbeitsräumen und Arbeitsbereichen mit Rutschgefahr. Hauptverband der gewerblichen Berufsgenossenschaften, X.2003
- Merkblatt Abdichtungsanschlüsse an Tür und Fensterelementen. Gebäudehülle Schweiz, Verband Schweizer Gebäudehüllen-Unternehmungen, Technische Kommission Flachdach, Uzwil, 2011
- Maciej Rokiel – Poradnik Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnienia w praktyce, wyd. II. Dom Wydawniczy MEDIUM, 2009
- Maciej Rokiel – Tarasy i balkony. Projektowanie i warunki techniczne wykonania i odbioru robót. Dom Wydawniczy MEDIUM, 2011
- Maciej Rokiel – ABC tarasów i balkonów. Poradnik eksperta. Grupa MEDIUM, 2015
- PN-EN ISO 6946:2008 Komponenty budowlane i elementy budynku – Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła – Metoda obliczania
- PN-EN ISO 13788:2003 Cieplno-wilgotnościowe właściwości komponentów budowlanych i elementów budynku – Temperatura powierzchni wewnętrznej dla uniknięcia krytycznej wilgotności powierzchni i kondensacji międzywarstwowej – Metody obliczania
- PN-EN 13163:2012 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie – Specyfikacja
- PN-B-20132:2005 Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie. Zastosowania
- PN-EN 14411:2009 Płytki ceramiczne – Definicje, klasyfikacja, charakterystyki i znakowanie
- PN-EN 12004:2008 Kleje do płytek. Definicje i wymagania techniczne
- PN-EN 12002:2010 Kleje do płytek – Oznaczanie odkształcenia poprzecznego cementowych klejów i zapraw do spoinowania
- PN-EN 13888:2010 Zaprawy do spoinowania płytek – Wymagania, ocena zgodności, klasyfikacja i oznaczenie
- PN-EN ISO 12944-2:2001 Farby i lakiery — Ochrona przed korozją konstrukcji stalowych za pomocą ochronnych systemów malarskich -– Część 2: Klasyfikacja środowisk
- Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Okładziny ceramiczne i hydroizolacje zespolone tarasów nad pomieszczeniami ogrzewanymi. Promocja 2011
Maciej Rokiel, Grupa ATLAS
