WYKONYWANIE TARASÓW – LEKCJA 1

WYKONYWANIE TARASÓW – LEKCJA 1

Wykonywanie tarasów i balkonów nieustannie pozostaje w kręgu zainteresowań fachowców. Dlatego w tym roku przyjrzymy się im skrupulatnie. Po lekturze nowego cyklu „Szkoły wykonywania tarasów” żaden balkon, loggia czy taras nie będą miały przed Wami tajemnic. Zaczynamy od podstawowych pojęć związanych z remontem i budową tarasu.

Balkon lub taras to elementy budynku powiększające jego wartość użytkową. Możliwości ich wykorzystania  są ogromne: od miejsca przeznaczonego na wypoczynek, do przedłużenia np. salonu. Aby nie sprawiały użytkownikowi problemów, konieczne jest prawidłowe zastosowanie rozwiązań projektowych i wykonawczych.

CO JEST CZYM – DEFINICJE

Balkon to element architektoniczny o konstrukcji płyty wysuniętej poza lico ściany, połączony drzwiami z pomieszczeniem za ścianą oraz zabezpieczony balustradą.

Loggia zaś to wnęka w elewacji budynku, powstała wskutek cofnięcia ściany (ścian), zabezpieczona od zewnątrz balustradą i dostępna z jednego lub kilku pomieszczeń. Istotą tarasu nadziemnego jest obecność pod płytą pomieszczenia użytkowego. Z porównania tych definicji wynika, że warunki eksploatacji płyty balkonowej oraz powierzchni tarasu będą zupełnie inne, co determinuje wybór konkretnego rozwiązania techniczno-materiałowego.

Zazwyczaj balkon ma wspornikową konstrukcję, możliwe są tu więc dwa schematy statyczne: belkowo-płytowy oraz płyta wspornikowa. Rzadziej spotyka się balkony podwieszane oraz oparte na konstrukcji dostawianej (słupach lub ścianach). Cechą wspólną wszystkich balkonów jest brak pod nimi pomieszczeń. Oznacza to, że zarówno wierzch, jak i spód balkonu mają kontakt z otaczającym powietrzem.

WYKONYWANIE TARASÓW – JEŚLI NIE BALKON, TO CO…?

Pojęcie tarasu jest szersze – możemy tu przede wszystkim wyróżnić tarasy nadziemne i naziemne.

Taras nadziemny

Jest to nic innego jak rodzaj stropodachu nad częścią budynku, zaprojektowany i wykonany w sposób umożliwiający przebywanie na nim mieszkańców. Wiąże się z tym konieczność nadania płycie konstrukcyjnej odpowiedniej nośności, ważna zatem jest skuteczna izolacja zabezpieczająca pomieszczenia położona pod tarasem przed zalewaniem przez wodę opadową. Niezbędne jest również zastosowanie odpowiedniej termoizolacji oraz paroizolacji zabezpieczającej przed wnikaniem w przegrodę pary wodnej, powstającej wewnątrz pomieszczenia. Pewną odmianą tarasu jest tzw. taras zielony, zwany inaczej zielonym dachem. Jeszcze innym rodzajem tarasu będzie taras naziemny, szczególnie chętnie stosowany na terenach rekreacyjnych, tworzący ładne połączenie z domkami letniskowymi czy altankami, szczególnie wybudowanymi na stokach.

Powierzchnia takiego tarasu ograniczona jest praktycznie rozmiarami działki i możliwościami finansowymi inwestora. Doświadczenie pokazuje, że większość wykonawców, jak i inwestorów, za uszkodzenia połaci i przecieki wini złą jakość zastosowanych materiałów. Spotyka się opinie o niespełniających standardów jakości materiałach izolacyjnych, bo już na wiosnę pojawiły się przecieki, mówi się, że płytki na tarasie absolutnie się nie sprawdzają, bo maks. po 2 latach i tak odpadną lub się uszkodzą. Inni z kolei twierdzą, że dopiero przy czwartej próbie znaleźli odpowiednią chemię budowlaną, bo uprzednia trzykrotna naprawa materiałami danych marek była nieskuteczna. Oczywiście takie opinie, niepoparte rzeczywistą analizą przyczyn uszkodzenia oraz parametrów zastosowanych materiałów, trudno uznać za miarodajne. Dalszą konsekwencją są pokutujące wśród fachowców uogólnienia: „płytki się nie sprawdzają, najlepiej jest na izolacji ułożyć żwir i płyty”, „układ drenażowy się nie sprawdza, bo ta mata się zamula” itp.

NA POCZĄTKU BYŁ CHAOS

Punktem wyjścia dla prawidłowego zaprojektowania balkonu, tarasu czy loggii zawsze są:

• precyzyjne określenie funkcji
• jaką mają pełnić w przyszłości, analiza schematu konstrukcyjnego,

• określenie obciążeń i czynników destrukcyjnych (chodzi o jednoznaczne zdefiniowanie i określenie intensywności czynników destrukcyjnych),

a następnie na tej podstawie przyjęcie poprawnych technicznie rozwiązań materiałowo-konstrukcyjnych (będą to systemowe izolacje wodochronne, izolacja termiczna, odwodnienie, warstwa użytkowa). Innym, równie ważnym elementem, jest zgodne ze sztuką budowlaną wykonawstwo. Projekt i wykonanie muszą ze sobą współgrać. Obecnie na rynku króluje minimalizm, zaczynający się od braku kompleksowej analizy zjawisk zachodzących w projektowanych elementach, a kończący na pominięciu rozrysowania w projekcie detali i szczegółów konstrukcyjnych. Ze strony wykonawców nagminne jest samowolne modyfikowanie systemów, tzn. wprowadzanie tańszych materiałów z poza systemu. W najgorszym razie może to spowodować konieczność ponownego wykonania robót naprawczych (nierzadko wymagających usunięcia wszystkich warstw aż do płyty konstrukcyjnej) już po najbliższej zimie. Inne skutki mogą się ujawnić dużo później, nie znaczy to jednak, że będą łatwe do usunięcia.

Warianty tarasu:

Fot. 1. Układ warstw tarasu wariant A

Fot. 2. Układ warstw tarasu wariant B

WYKONYWANIE TARASÓW – GWARANCJA SUKCESU

Wymagania, które musi spełniać konstrukcja tarasowa, są bardzo rozległe. Wyodrębniłbym dwa podstawowe czynniki stymulujące destrukcję: wodę i obciążenie termiczne.Pozwala to na określenie, jakie wymogi stawiane są tarasom nadziemnym:

• Całkowita szczelność, zapobiegająca penetracji wody opadowej w konstrukcję, niezależnie od charakteru i rodzaju występującego obciążenia termicznego.

• Z powyższym wiąże się zdolność i skuteczność oraz szybkość odprowadzania wody opadowej poza obręb tarasu.

• Wymaga to odpowiedniego skonstruowania i uszczelnienia profili okapowych oraz rynien i rur spustowych (lub wpustów, jeżeli są wykonywane).

• Konieczne jest obsadzenie balustrad w sposób absolutnie  szczelny, niepowodujący dodatkowo możliwości uszkodzenia wierzchnich warstw izolacyjno-wykończeniowych.

• Wierzchnie warstwy tarasu muszą mieć możliwość ruchów termicznych, kompensujących naprężenia powstałe wskutek zmian temperatury.

• Pomieszczenie poniżej musi być chronione warstwą termoizolacji o odpowiedniej grubości. Musi ona dodatkowo być na tyle twarda, aby nie występowało jej zgniatanie pod wpływem obciążeń użytkowych.

• Niezbędne jest skonstruowanie warstwy paroizolacji blokującej możliwość wnikania pary wodnej w konstrukcję od strony pomieszczenia pod tarasem. Warstwa użytkowa powinna być estetyczna, łatwa w utrzymaniu w czystości, odpowiednio zapobiegająca poślizgom i odporna na czyszczenie.

• Warstwa użytkowa powinna być estetyczna, łatwa w utrzymaniu w czystości, odpowiednio zapobiegająca poślizgom i odporna na czyszczenie.

• Warstwa użytkowa powinna być estetyczna, łatwa w utrzymaniu w czystości, odpowiednio zapobiegająca poślizgom i odporna na czyszczenie.

Praktyczne rozwiązania:

W praktyce stosuje się dwa rozwiązania technologiczno – materiałowe. Istotą powierzchniowego odprowadzenia wody jest wykonanie takiej warstwy użytkowej (okładziny z płytek), po której cała woda opadowa jest odprowadzana na zewnątrz. Wymusza to wykonanie uszczelnienia podpłytkowego (zwanego także zespolonym), niedopuszczającego do penetracji wilgoci w warstwy tarasu/balkonu (fot. 1., 2.). Z kolei drenażowe odprowadzenie wody zakłada wnikanie części wody opadowej w wodoprzepuszczalną warstwę (np. płukane łamane kruszywo i matę drenującą (fot. 3.) oraz odprowadzenie jej poza połać przez specjalne profile z otworami (fot. 4.).

DOBRY WYBÓR

Planując budowę domu, można kupić tzw. typowy projekt (który musi być później zaadaptowany do konkretnych warunków przez uprawnionego projektanta) lub zlecić wykonanie projektu  indywidualnego. W pierwszym przypadku zwykle jest to tzw. projekt architektoniczno-budowlany, niezbędny do uzyskania pozwolenia na budowę, ale niezawierający rozrysowanych szczegółów i detali balkonów czy tarasów, lub traktujący to zagadnienie w sposób lakoniczny. Pozostawienie takiego stanu rzeczy może skutkować późniejszymi czasochłonnymi i kosztownymi problemami z wilgocią. Dlatego trzeba to zagadnienie uszczegółowić przed rozpoczęciem prac budowlanych.

Projektowanie

Przy projekcie indywidualnym warto, aby inwestor świadomie współpracował z projektantem, proponując rozwiązania konstrukcyjne balkonu czy tarasu. W pierwszym momencie brzmi to może paradoksalnie, ale pozwala to na zaoszczędzenie nie tylko czasu i nerwów, ale także i pieniędzy. To inwestor ponosi późniejsze koszty budowy, a koszt poprawnego wykonania wspomnianych elementów nie należy do niskich. Chodzi o to, aby na etapie projektowania dobrać optymalny system hydroizolacyjny (nie sam materiał) z uwzględnieniem ochrony cieplnej budynku. Rozwiązanie projektowe powinno zapewnić odpowiedni komfort cieplny użytkownikom pomieszczeń pod tarasem oraz nie dopuszczać do rozwoju grzybów pleśniowych na stropie i przyległych fragmentach ścian. Do tego dochodzą także wymogi zapewnienia odpowiedniej izolacyjności akustycznej i bezpieczeństwa użytkowania – warstwa użytkowa powinna być odpowiednio antypoślizgowa.

WYKONYWANIE TARASÓW – PRAKTYKA ROZWIĄZAŃ

W zdecydowanej większości przypadków w budynkach jedno i wielorodzinnych stosuje się rozwiązania z płytkami z powierzchniowym odprowadzeniem wody. Układy drenażowe częściej występują na balkonach i tarasach z balustradami zabudowanymi oraz na tarasach usytuowanych na dachach. Zestawienie typowych grubości warstw tarasu i balkonu (od wierzchu płyty konstrukcyjnej do wierzchu warstwy użytkowej) dla wariantu z uszczelnieniem zespolonym przedstawia tab. 1. Należy zadbać o to, żeby architekt czy projektant, projektując elementy konstrukcyjne takie jak strop oraz płyta balkonowa/tarasowa, uwzględnił w projekcie zapas wysokości, niezbędny do poprawnego wykonania wszystkich warstw. Ale to nie wszystko.

Fot. 3. Mata drenująca

Fot. 4. Profil Tarasowy ATLAS 150

Próg drzwiowy musi być wyżej – trzeba przecież zapewnić absolutną szczelność w tym obszarze. Nie oznacza to, że niemożliwe jest wykonanie bezbarierowych przejść na balkony czy tarasy. Technicznie jest to możliwe do realizacji, wymaga jednak stosowania odpowiednio przemyślanych rozwiązań, zaplanowanych na etapie wykonywania projektu. Od czego więc zaczynać prace? Od wyboru koncepcji uszczelnienia rodzaju warstwy użytkowej i takie zaprojektowanie konstrukcji (wzajemny poziom płyty konstrukcyjnej stropu w pomieszczeniu i płyty tarasu/balkonu oraz posadzki w pomieszczeniu i warstwy użytkowej tarasu/balkonu), aby możliwe było bezproblemowe wykonanie warstw konstrukcji i odprowadzenie wody.

Jakie materiały należy stosować do wykonania warstw konstrukcji oraz na co zwracać uwagę? Na to pytanie każdy inwestor powinien odpowiedzieć sobie nie przed rozpoczęciem wykonywania warstw tarasu, lecz na etapie koncepcji uszczelnienia. W projekt powinny być wpisane konkretne materiały (jeżeli nie z nazwami, to przynajmniej powinien być podany rodzaj materiału i najważniejsze parametry) i tylko  takie powinny być stosowane. Projekt musi zawierać rozrysowane detale – chodzi tu o tzw. trudne i krytyczne miejsca takie jak: dylatacje strefowe, brzegowe, wpusty, balustrady, okapy itp.

Maciej Rokiel, Grupa ATLAS