Dachówka – rodzaje i właściwości

Dachówka – rodzaje i właściwości

DACHÓWKA CERAMICZNA

Dachówka to jedno z najstarszych i najtrwalszych pokryć dachowych. Wiele osób nie wyobraża sobie dachu bez dachówkowego pokrycia, i nie ma się co dziwić – dachówki ceramiczne są z powodzeniem wykorzystywane do krycia dachów od kilku tysięcy lat. Wystarczy spojrzeć na zabytkowe budowle w różnych rejonach świata – zarówno obiekty świeckie, jak i sakralne cieszą oczy pięknym dachem pokrytym czerwoną dachówką, która nawet po kilkuset latach prezentuje się doskonale! W niektórych przypadkach wymagając jedynie drobnych renowacji czy prac konserwacyjnych.

Dachówki ceramiczne kuszą elegancją i trwałością, a także szeroką paletą kolorystyczną, która idealnie sprawdzi się w rozmaitych typach dachów. W zależności od rodzaju powłoki, dachówki ceramiczne można kupić nawet w kilkudziesięciu kolorach. Ceglasty kolor dachów krytych naturalną dachówką ceramiczną przyciąga wzrok, może się jednak wydawać niektórym zbyt monotonny lub za mało oryginalny – z myślą o takich klientach produkowane są kolorowe dachówki angobowane lub szkliwione.

Wytwarzanie

Dachówkę ceramiczną wytwarza się ze specjalnej gliny ceglarskiej, charakteryzującej się odpornością na wszelkie warunki pogodowe. Trzeba jednak wiedzieć, że glina nie jest materiałem jednorodnym, dlatego kolejne partie produkcyjne mogą się między sobą różnić kolorem. Będzie to skutkowało koniecznością mieszania dachówek z różnych palet w trakcie ich układania.

Więźba dachowa i mocowanie

Jak już pisaliśmy dachówka ceramiczna jest także dość ciężka i wymaga rozbudowanej, masywnej więźby dachowej. W niektórych przypadkach jest to jednak duża zaleta. Ciężkie konstrukcje są szczególnie polecane w rejonach narażonych na działanie silnych wiatrów (np. w górach). Ciężkie pokrycia dachowe minimalizują ryzyko zerwania lub uszkodzenia dachu i gwarantują jego długą żywotność. Są już na rynku dachówki, które wyposażone zostały w specjalną spinkę przeciwburzową. Spinka ta chroni je przed wyrywaniem w trakcie nawałnic.

Zalety

Dodatkowym atutem dachówek ceramicznych jest ich odporność na wszelkiego typu obciążenia – dachówki nie uginają się ani nie pękają pod wpływem obciążeń statycznych, np. zalegającego śniegu. Jednak w przypadku transportu czy też w trakcie montowania dachówki można zauważyć, że jest to kruchy materiał. Aczkolwiek po właściwym zamocowaniu jej na dachu, całość powłoki tworzy bardzo mocne i wytrwałe pokrycie. Zaś wzmocniona więźba dachowa zapewnia stabilność oraz żywotność całej konstrukcji.

Masywne dachówki mają jeszcze jedną, istotną cechę. Potrafią dobrze akumulować ciepło i zwiększają komfort termiczny – ceramika bardzo powoli się nagrzewa, ale też długo oddaje ciepło (stygnie). Pomaga to w utrzymaniu optymalnej temperatury na poddaszu. Jest to ważny aspekt w przypadku domów energooszczędnych, a zwłaszcza pasywnych. Do zalet dachówki ceramicznej należy także zaliczyć jej naturalną zdolność do wentylacji, przez co dom „oddycha” i staje się zdrowszy.

Dobry przepływ powietrza nie ma zarazem negatywnego wpływu na szczelność dachu – dachówki zachodząc na siebie sprawiają, że deszcz spływa po nich do rynien nie przedostając się w żadnym, nawet najmniejszym stopniu pod pokrycie. Co również istotne masywna konstrukcja świetnie tłumi hałasy podczas opadów atmosferycznych, zapewniając domownikom komfort w najbardziej deszczowe dni. Ze względu na materiał, z którego dachówka jest zrobiona oraz cały proces produkcyjny, jest to również produkt ekologiczny.

Kąt pochylenia dachu

Warto też wiedzieć, że dachówka najlepiej sprawdza się na dachach o niewielkim kącie nachylenia. Optymalny kąt nachylenia waha się pomiędzy 15o a 45o. W ofertach handlowych niektórych firm znajdują się co prawda specjalne dachówki zakładkowe, które można montować na dachach o kącie nachylenia nawet do 60o jednak rozwiązanie tego typu wymaga dodatkowych zabezpieczeń i jest zdecydowanie najbardziej kosztowne.

Kształt dachu a wielkość dachówek

Dachówki ceramiczne o małym formacie świetnie sprawdzają się na dachach o skomplikowanym kształcie. Z kolei produkty wielkoformatowe są dobrym rozwiązaniem przy prostych dachach dwuspadowych. Do dachówki ceramicznej dostępne są również liczne akcesoria, jak gąsiory, dachówki krawędziowe i  wentylacyjne itd.

Można śmiało stwierdzić, że dachówka ceramiczna jest rozwiązaniem na wiele długich lat. Świadczy o tym chociażby długi okres gwarancyjny – niektóre firmy udzielają nawet 50-letniej gwarancji na ten rodzaj pokrycia dachowego. A co ciekawe coraz bardziej popularne są dachówki, które możemy montować również na elewacji bocznej.

Wśród dachówek wyróżnia się kilka typów różniących się od siebie kształtem – dachówki karpiówki, mnich-mniszki, dachówki esówki oraz dachówki zakładkowe. Istnieją także regionalne odmiany dachówek ceramicznych i cementowych, jak np. romańska, marsylka, flamandzka czy ozdobne ręcznie wytwarzane, wielkoformatowe.

Dachówka karpiówka

Pierwszy typ, karpiówka, należy do jednej ze starszych odmian dachówki ceramicznej. Nazwa nawiązuje do łuskowatego kształtu przypominającego łuskę karpi. Karpiówka jest płaska i wąska, jej dolna część, tak zwany nosek, ma proste, owalne lub ostre zakończenie. Te trzy podstawowe formy zakończeń mogą występować w różnych wariantach. Powierzchnia licowa karpiówki może być gładka lub żłobkowana.

Ze względu na swoje wymiary i kształt jest najbardziej plastyczną z dachówek – można nią łatwo pokryć okna zwane wolimi okami czy też kosze, bez konieczności wykonywania obróbki blacharskiej. Karpiówka z racji niewielkiego rozmiaru doskonale nadaje się także do krycia dachów stożkowych – łatwo z jej pomocą nadać dachowi kształt i zadaszyć obłe elementy. Można układać ją na dwa sposoby – w koronkę oraz w łuskę.

• Przy kryciu w koronkę na każdej łacie układa się dwa rzędy dachówek. Pierwszy rząd zaczepiony jest bezpośrednio o łatę, drugi – o górną krawędź pierwszego. Dachówki w poszczególnych rzędach układane są z mijaniem się styków.
• Przy pokryciu w łuskę na każdej łacie leży jeden rząd dachówek. Poszczególne rzędy układane są z zachowaniem mijania się styków. Łaty rozstawione są na taką odległość, że dachówki z trzeciego kolejnego rzędu jeszcze lekko nachodzą na dachówki z pierwszego rzędu. W każdym miejscu pokrycia znajdują się w ten sposób trzy warstwy dachówek.

Dachówka mnich-mniszka

To jedyny typ pokrycia dachowego, który układa się z dwóch rodzajów dachówek. Jest to najdroższy dach ceramiczny, a jednocześnie najbardziej szczelny, należy do pokryć samowentylujących, więc nie trzeba pozostawiać pod nim szczeliny wentylacyjnej. Dachówki te są długie i mają korytkowy, zwężający się kształt – wklęsła mniszka i wypukły mnich swoją nazwę zawdzięczają częstemu kryciu budowli sakralnych.

Mniszki układa się krawędziami bocznymi ku górze. Na nich, krawędziami w dół, układa się mnichy, tak że zakrywają linię styku dwóch sąsiadujących ze sobą mniszek. Dachówki w kolejnych rzędach układa się z zakładem od 5 do 8 cm. Kiedyś dachówki mnich-mniszka układano na zaprawę, teraz są na rynku takie, które mocuje się do łat za pomocą drutu lub klamer. Montaż ułatwiają wyprofilowane zakładki na krawędziach dachówek. Wykorzystywane jest przeważnie do renowacji zabytkowych dachów.

Dachówka esówka

Dachówki te nazwę zawdzięczają charakterystycznemu kształtowi przekroju poprzecznego, przypominającym literę S. Tego rodzaju dachówki od wieków stosowane są na dachach, obecnie już zabytkowych budowli. Początkowo  wykonywano ręcznie esówki zwykłe, a z biegiem czasu – tłoczone esówki płaskie z kilkukrotnym zamkiem bocznym, górnym i dolnym. Zapewniają szczelność pokrycia i doskonale odprowadzają wodę. Kształt esówki umożliwia też zmienną długość krycia. Wykonane z tolerancją zaczepy pozwalają na dobranie takiego rozstawu łat oraz takiego ułożenia dachówek w poziomych pasach, aby uniknąć docinania elementów. Takie dachówki nazywa się przesuwnymi. Są przesuwne w zakresie nawet do 4 cm i są niezastąpione zwłaszcza przy wymianie starych pokryć. Kładzie się je szybko i relatywnie tanio, bowiem możliwość zmiennej szerokości krycia eliminuje w takich wypadkach potrzebę przebijania starych łat co skraca czas i koszty remontu dachu.

Dachówka zakładkowa

Dachówki zakładkowe to obecnie najpopularniejsze pokrycie ceramiczne. Nazwę zawdzięczają sposobowi montażu – są układane na zakład. Tak wykonane pokrycie jest szczelne i stabilne – każda dachówka jest dociskana do następnej z podobną siłą. Dachówki zakładkowe są produkowane w różnych kształtach. Wszystkie jednak charakteryzują się wyprofilowanymi zakładkami na górnych i bocznych krawędziach, które tworzą zaczepy zwane zamkami. Ułatwiają one dopasowanie dachówek podczas układania oraz uszczelniają miejsca połączeń. Wyprofilowane są również spody dachówek.

Zaczepy

Zaczepy mogą być boczne i dolne-górne. Boczne to wyżłobienia (niektórzy producenci nazywają je rąbkami) biegnące wzdłuż dłuższych krawędzi dachówki. Po ułożeniu dachówek jedna na drugiej, zachodzą na siebie, na podobnej zasadzie jak w połączeniach typu pióro-wpust. Dolne-górne – to zaczepy na spodzie dachówki, jeden jest na górze, drugi na dole – o zasadzie podobnej jak w bocznych. Jednym z pierwszych typów tej dachówki, który zdobył sobie wielką popularność, była marsylka – dachówka o charakterystycznych dwóch wyżłobieniach. Inną najczęściej spotykaną formą licowej części dachówki zakładkowej jest fala. Są też dachówki zakładkowe wyglądem przypominające esówki, a nawet mnich-mniszkę. Wśród dachówek zakładkowych są też dachówki przesuwne, dostosowane do różnego rozstawu łat. Dach pokryty dachówkami zakładkowymi wygląda jak jednolita, regularna powierzchnia.

Trwałość

Dachówka ceramiczna, jak już pisaliśmy jest rozwiązaniem wyjątkowo trwałym. Obecnie produkowane dachówki ceramiczne, choć metody produkcji zostały takie same, są dużo lepszej jakości. Jest to wynik zarówno nowoczesnych technologii, jak i materiałów wykorzystywanych do ich wytwarzania. Co prawda nadal głównym składnikiem jest glina, ale za to połączona z wieloma materiałami dodatkowymi, które mają wzmocnić jej trwałość, szczelność i odporność na działanie czynników atmosferycznych. Najlepiej wybierać dachówki ceramiczne pokryte powłokami angobowanymi lub glazurowanymi. Mają one lepsze właściwości przeciwwilgociowe i są bardziej trwałe, a na ich powierzchni nie pojawia się nieestetyczny mech. Zarówno glazura, jak i angoba zwiększają odporność na zabrudzenia i wilgoć, jednak glazurowanie daje lepsze efekty.

Angoba (pobiałka, engoba) powłoka z białej lub barwionej glinki, którą powleka się wyrób przed wypaleniem. Po wypaleniu uzyskiwana jest powierzchnia matowa.

Dachówka ceramiczna ma ogromne znaczenie podczas renowacji zabytków, które pierwotnie również były pokryte tym rodzajem dachówek. Raczej trudno sobie przecież wyobrazić, by zabytkowa kamienica czy wiekowy kościół podczas odnawiania pokryto blachodachówką – bo tańsza i łatwiejsza do położenia. Przy tego rodzaju pracach stosuje się raczej zasadę, by odtwarzać konstrukcję z takich samych materiałów budowlanych, z jakich została ona zbudowana.

Dachówki ceramiczne, choć wydają się łatwe do położenia, w rzeczywistości wymagają wielu umiejętności. Dlatego na nasz dach warto wpuszczać jedynie sprawdzonych fachowców. Bardzo ważne jest nie tylko równe i proste ułożenie dachówek na łatach, ale też odpowiednie ich połączenie z innymi elementami konstrukcji. Szczególnie istotny i narażony na usterki jest montaż przy pionach, np. wokół komina czy przy lukarnie. Położenie dachówek w takim miejscu wymaga sporych umiejętności, aby dach nie tylko świetnie się prezentował, ale przede wszystkim był szczelny, odporny na wilgoć i bezpieczny dla użytkowników.

Dużą zaletą dachówek ceramicznych, o której warto wspomnieć jest także łatwa konserwacja oraz czyszczenie. Dach można umyć za pomocą myjki ciśnieniowej z dodatkiem niewielkiej ilości detergentu. Natomiast, jeśli jakiś fragment pokrycia jest uszkodzony – wymieniamy kilka dachówek, a nie kilka metrów kwadratowych dachu.

Decydując się na dachówki ceramiczne, warto wybrać materiały pochodzące od renomowanego i sprawdzonego producenta. Skoro już mamy płacić za droższe rozwiązanie, wybierzmy takie, które będzie trwale, wytrzymałe, poparte latami doświadczeń i głosami tysięcy zadowolonych klientów.

DACHÓWKA BETONOWA /CEMENTOWA/

Główne różnice między dachówka ceramiczna i betonową dotyczą wyglądu. Dachówka betonowa może z daleka do złudzenia przypominać produkty ceramiczne – trzeba być dobrym fachowcem, żeby ocenić po wyglądzie czy na dachu leży wersja cementowa czy ceramiczna, a nowoczesna technologia coraz bardziej niweluje różnice pomiędzy dachówkami betonowymi a ceramicznymi. Jeżeli jednak porównamy obie dachówki z bliska, zauważymy, że dachówka ceramiczna ma znacznie gładszą powierzchnię.

Montaż

Sposób jej montażu, a także waga jest podobna do dachówek ceramicznych – oba typy dają na dachu tzw. pokrycie ciężkie. Główną różnicą jest materiał, z którego są wykonane. Dachówka cementowa jest tworzona z mieszaniny wody, piasku, cementu portlandzkiego i pigmentów. Pigmenty stosowane do barwienia w masie są odporne na zmiany temperatury oraz działanie promieni słonecznych. Gwarantują trwały kolor, jednak większość jest także dodatkowo malowana (dwu- lub trzykrotnie) powierzchniowo farbą akrylową i wymaga regularnej konserwacji. Konieczne jest regularne odmalowywanie tego typu dachówek.

Właściwości

Produkty betonowe charakteryzują się dużą odpornością na obciążenia oraz działanie niekorzystnych warunków pogodowych. Są nieco lżejsze niż ich ceramiczne odpowiedniki, co przekłada się na możliwość wykonania trochę tańszej więźby dachowej. Trwałość ich szacuje się na ok. 70 lat, a producenci udzielają na nią gwarancji zwykle na 30 lat. Dostępne są również podobne akcesoria jak w przypadku dachówki ceramicznej. Dachówka betonowa nie zyskała jednak tak dużej popularności jak dachówka ceramiczna. Przełożyło się to na znacznie mniejszy wybór konkretnych modeli, kształtów i kolorów – występują w ograniczonym zakresie barw – grafity, czernie, czerwienie, ceglane. Więc jeśli chciałoby się zaszaleć z oryginalnym kolorem to będzie kłopot. Niezbyt bogata oferta handlowa może stanowić duży problem w wybraniu odpowiedniego, idealnie pasującego pokrycia dachowego, w przeciwieństwie od blachodachówki, czy dachówki ceramicznej, które oferują znacznie szerszy wybór.

Nasiąkliwość

Niestety dachówka betonowa nie jest  też całkowicie wolna od wad, a chodzi o jej nasiąkliwość. Pamiętajmy, że im stopień nasiąkliwości będzie większy, tym większy będzie ciężar całej konstrukcji. To z kolei przełoży się na konieczność montażu masywniejszej więźby dachowej. Dlatego tak ważne jest, aby tego typu pokrycia dachowe były przewidziane już na etapie tworzenia projektu domu. Nasiąkliwość dachówki cementowej wiąże się też z kolejną niedogodnością – możliwością porastania mchem. Mech nie jest trudny do usunięcia, jednak z oczywistych względów jest trudno dostępny.

Z kolei na korzyść dachówek betonowych przemawia fakt, że zapewniają nieco lepszą izolację akustyczną i stanowią szczelne zabezpieczenie domu. Są również bardziej „eko” niż ceramiczne, bo w procesie dostarczania surowców, produkcji, pakowania i wysyłki zużywane jest tylko 30% energii, jaka zużywa produkcja dachówki ceramicznej. Ten ostatni aspekt ma również wpływ na niższe ceny dachówki betonowej – to eleganckie i znacznie tańsze rozwiązanie, dedykowane dla osób, którym zależy na poczynieniu pewnych oszczędności.

DACHÓWKA KOMPOZYTOWA

Wydawać by się mogło, że w zakresie pokryć dachowych wymyślono już wszystko. Jednak okazuje się, że nowy produkt, którym są dachówki kompozytowe może zrewolucjonizować ten rynek. Dachówka kompozytowa jest stosunkowo młodym produktem rynku, jednak patrząc na jej zalety można ją uznać za przysłowiowy złoty środek. Dachówki wytwarzane z masy kompozytowej (kompozyt piaskowo-polimerowy) charakteryzują się cechami fizycznymi i mechanicznymi niespotykanymi do tej pory w podobnych produktach dekarskich. Są nadzwyczaj lekkie – ważą o połowę mniej niż dachówki ceramiczne (ciężar ich nie przekracza 20 kg/m2), więc mogą być z powodzeniem montowane na lekkich nowoczesnych więźbach dachowych oraz na starych, rewitalizowanych budynkach.

Właściwości

Są odporne na niekorzystne oddziaływanie warunków atmosferycznych i siłę odrywającą wiatru. Nie ulegają odbarwieniom i nie pękają pod wpływem promieniowania UV. Mają jednolitą barwę przez cały przekrój. Masę wykorzystywaną w procesie produkcji można zabarwić na dowolny kolor. Dzięki właściwościom wygłuszającym dachówki kompozytowe tłumią dźwięki uderzających o dach kropli deszczu lub gradu. Z uwagi na niską higroskopijność ich powierzchnia nie porasta mchem i nie pojawiają się na niej grzyby i pleśnie.

Dachówki kompozytowe są odporne na niekorzystne działanie niskich wysokich temperatur. Charakteryzuje je mała przewodności cieplna, dlatego zapewniają dobrą izolacyjność poddasza. Wysoka wytrzymałość na uszkodzenia mechaniczne sprawia, że trudno je potłuc podczas transportu i mocowania. Nie pękają pod wpływem ciężaru zalegającego śniegu czy uderzeń przez grad. Powoduje to, że pokrycie dachowe nie podlega praktycznie żadnym naprawom czy wymianie. Nawet, jeżeli nastąpi sytuacja, że dachówki zostaną całkowicie zerwane przez wiatr, to w łatwy sposób do więźby przykręca się stare dachówki, po ich uprzednim odkręceniu od zerwanego dachu.

Tego typu dachówki nie ulegają także korozji i degradacji, co może mieć znaczenie w przypadku wykorzystania ich przy budowie obiektów inwentarskich w gospodarstwach rolniczych, ponieważ są odporne na działanie amoniaku czy innych agresywnych związków chemicznych.

Dachówki kompozytowe można także łatwo ciąć i nawiercać za pomocą najprostszych narzędzi. Do konstrukcji przytwierdza się je za pomocą wkrętów do drewna. Akcesoria systemowe są tanie, a dachówek funkcyjnych nie trzeba stosować. Na pokryciu bez problemu można zamocować panele słoneczne lub antenę telewizyjną. Podczas prac montażowych powstaje mała ilość odpadów, zaś koszt pokrycia dachu dachówkami kompozytowymi plasuje się gdzieś pośrodku – pomiędzy tanią dachówką ceramiczną a blachodachówką.

Wytwarzanie

Dachówki kompozytowe produkowane są zgodnie z opatentowaną technologią, z masy pochodzącej z recyklingu. Są więc produktem ekologicznym. Jednak najważniejsze są ich właściwości, dzięki którym krycie dachu będzie tańsze, łatwiejsze, pozbawione odpadów i bardzo trwałe, a przy tym zbliżone wyglądem do tradycyjnych, klasycznych dachówek ceramicznych. Producenci udzielają 50 lat gwarancji na ten wyrób, jednak najnowsze badania wykazują na o wiele dłuższą, właściwie nieograniczoną trwałość tego materiału.

Reasumując – niezależnie od tego, który rodzaj dachówki wybierzemy, ważne jest, aby był to produkt wysokiej jakości od sprawdzonego producenta i aby budowę dachu powierzyć wykwalifikowanej ekipie, bo nawet najlepsze materiały nie spełnią swojej funkcji – jeżeli nie będą użyte zgonie ze sztuką dekarską.